صفویان :: علمی پژوهشی

صدها سال بود که اقوام غیر ایرانی پشت سر هم به ایران حمله می کردند و دولت مرکزی ایران را از بین برده بودند. کم کم می رفت که ایران به طور کامل نیست و نابود شود. اما در سال 880 هجری شمسی شاه اسماعیل بر تخت سلطنت نشست.

شاه اسماعیل(930-892 ه.ق)

وی پسر شیخ صفی و بنیان گذار سلسله صفویه در ایران است. در 13 سالگی رئیس مریدان صفوی شد. با جنگ ها و شجاعتهای زیادی نواحی آذربایجان و باکو و نخجوان را تصرف و در 907 ه.ق در سن 16 سالگی در تبریز تاجگذاری کرد. وی مذهب شیعه را مذهب رسمی ایران ساخت و ایل های ایرانی را به وحدت فراخواند. شاه اسماعیل در سال 930 ه.ق در قفقاز که در آن زمان جزو متصرفات ایران بود مریض شد و در نزدیکی سراب در 38 سالگی دار فانی را وداع گفت و در اردبیل به خاک سپرده شد.

جنگ چالدران

از جنگهای معروف زمان شاه اسماعیل جنگ چالدران در نزدیکی خوی است که سپاه ایران با حدود 27000 سرباز در مقابل 80000 سپاهی و 300 توپ عثمانی چنان رشادتی نشان داد که یکی از شاه جنگهای تاریخ به شمار میرود. سربازهای ایرانی که فقط از شمشیر و تیر و کمان استفاده می کردند، در چالدران از عثمانی ها شکست خوردند.

سربازان عثمانی پس از فتح تبریز پایتخت ایران ، همسر شاه اسماعیل را دزدیدند و به کشور خود بردند، اما ضعف ارتش ایران در برابر سلاح های مرگبار عثمانی مانع هرگونه تلاشی بود.

شاه عباس(1038-978 ه.ق)

وی پس از سلطان محمد خدابنده به پادشاهی رسید. سه پسر داشت که از ترس توطئه آنها یکی را کشت و دو نفر دیگر را کور کرد. از جنگهای زمان وی جنگ ازبکان وعثمانی ها بود. که به فتوحاتی نائل آمد و جزیره هرمز و بندر عباس را از پرتغالی ها گرفت. قارص، وان و دیاربکر را از عثمانی ها و گنجه و تفلیس و باکو و شیروان را از روسها گرفت. پایتخت وی اصفهان بود که بناهای باارزشی را در این شهر بنا کرد. او دخالت افراد فاسد و نالایق را در حکومت از بین برد و نظم اداری قدرتمندی پدید آورد.

شاه عباس چنان امنیتی برای معتقدان سایر ادیان ایجاد کرده بود که یکی از روحانی های مسیحی گمان کرد که شاه به زودی مسیحی می شود.

در زمان شاه عباس جاده ها ، پل ها ، بازارها و کاروانسراهای متعدد بنا شد و امنیت در سراسر کشور برقرار گردید.

وی در سال 1038 ه.ق در بهشهر فوت کرد. ابتدا در حرم حبیب بن موسی در کاشان مدفون و سپس به قم انتقال داده شد.

اصفهان، نصف جهان

اصفهان ، پایتخت شاه عباس، مظهر آبادی و قدرت ایران بود، این شهر به قدری باشکوه بود که به عنوان نصف جهان و پایتختی افسانه ای شناخته می شد. میدان نقش جهان از مهم ترین بناهای این شهر است.

مهندسی اصفهانی به نام علی اکبر اصفهانی میدان نقش جهان را به دستور شاه عباس بنا کرد. این میدان به طول 500 متر و عرض 160 متر در سال 981 هجری شمسی ساخته شد. کاخ عالی قاپو به عنوان جایگاه قدرت حکومت ، مسجد شیخ لطف الله به عنوان جایگاه مذهبی حکومت، مسجد شاه به عنوان جایگاه قدرت مردم و بازار قیصریه به عنوان جایگاه اقتصادی در چهار طرف نقش جهان بنا شده است.

میدان نقش جهان محل برگزاری بسیاری از جشن ها، بازی ها و مراسم دولتی بوده است. مهم ترین مراسمی که در این میدان اجرا می شد، مسابقه چوگان بازی بود. شاه عباس همراه بعضی از مقامات دولتی و سفیران خارجی بر ایوان کاخ می نشست و بازی چوگان تماشا می کرد.

شاه عباس مسجد شیخ لطف الله را برای شیخ لطف الله ساخت تا در آن نماز بخواند و به شاگردانش درس بدهد. کاشی کاری های این مسجد تا امروز نظیر ندارد.

سی و سه پل، پل زیبایی است که به دستور شاه عباس بر زاینده رود ساخته شد. نام این پل از 33 دهانه آن گرفته شده است.

سقوط صفویه

آخرین پادشاه صفوی ، شاه سلطان حسین بود. بر اثر بی لیاقتی این پادشاه، اوضاع ایران بسیار آشفته شد. در این زمان افغانها که در شرق می زیستند، به اصفهان حمله کردند. شاه سلطان حسین تسلیم آنها شد و در نتیجه ، کشور به دست افغان ها افتاد.